خواجه امین‌الدین جهرمی، وزیر یا ندیم حاکم فارس در قرن هشتم
به گزارش اخبار جهرم، خواجه امین‌الدین جهرمی، وزیر یا ندیم یعنی همنشین و دوست شاه شیخ ابواسحاق اینجو، حاکم فارس در قرن هشتم بود. جایگاه وی در دربار آل اینجو به اندازه‌ی بلند بود که شاه شیخ، برادرزاده‌ی فرهیخته و شاعر خود با نام جهان‌ملک خاتون را به همسری وی درآورد.
اما در کنار ندیم بودن به نظر می‌رسد خواجه امین‌الدین جهرمی به دو دلیل احتمالاً وزیر دربار آل‌اینجو نیز بوده است؛ نخست اینکه عبید زاکانی در هجویه‌ای خطاب به وی و همسرش، او را وزیر خطاب کرده و دوم اگر امین‌الدین مرتبتی چون وزارت نداشت ازدواج برادرزاده‌ی شاه با وی بعید بود.
از آنجا جهان تنها فرزند جلال‌الدین مسعود بود که به بزرگسالی رسید، به نظر می‌رسد نسبت به دیگر شاه‌دخت‌های دربار اینجو، از شرایط آموزشی بهتری داشت. شیراز تحت حکومت ابواسحاق، بهشت شاعران بود و شاعرانی چون خواجوی کرمانی، حافظ و عبید زاکانی در دربار او آمدوشد داشتند. احتمالاً شیخ ابواسحاق بود که جهان‌ملک را نیز به شعرسرایی تشویق کرد.
جهان‌ملک در مجالس مشاعره‌ی دربار حاضر می‌شد و از این رو خواجه امین‌الدین پس از چندی شیفته احساسات پر شور و سخنوری پر مایه‌ی جهان خاتون شد. او را از عمویش خواستگاری کرد، اما جهان خاتون به این همسری تن نداد. امین‌الدین در درخواست خود پافشاری کرد و سرانجام با پادرمیانی شاه ابواسحاق، جهان ملک خاتون این وصلت ر پذیرفت و بخشی از زندگانی خویش را در کنار وی سپری کرد كه باعث ياوه‌گویي‌هاي بدخواهان شد. او بین سال‌های ۷۴۴-۷۴۷ ق با امین‌الدین جهرمی، ازدواج کرد.
جهان‌ملک با عبید زاکانی، دیگر شاعر و طنزسرای مشهور فارسی نیز مشاعره و مناظره داشت که در نهایت منجر به سرودن چند شعر هزل و حکایت هجوآمیز عبید راجع به خواجه امین و جهان‌ملک شده است.
محققان معتقدند جهان‌ملک خاتون بزرگترین دیوان شعر را بین زنان شاعر فارسی تا قبل از مشروطیت داراست. محمد سپانلو، محقق معاصر، معتقد است بسیاری از کلمات «جهان» در دیوان حافظ اشاره به جهان‌ملک خاتون دارد. پروین گنابادی به ارتباط شعری بین جهان ملک خاتون و حافظ، معتقد است.
سایر اطلاعات تاریخی دربارۀ این خواجه جهرمی اندک است، جز اینکه می‌دانیم در زمان حمله‌ی امیر مبارزالدین کرمانی به شیراز، خواجه امین‌الدین جهرمی نیز با شاه شیخ ابواسحاق مدتی در اطراف اصفهان متواری بود تا زمانی که شاه ابواسحاق به قتل رسید و دوران سختی برای جهان‌ملک خاتون آغاز شد. از این پس اطلاعات دقیقی از خواجه امین جهرمی در دست نیست، جز اینکه می‌دانیم جهان‌ملک مدت‌ها پس از وی در شیراز زیست و شعر گفت و حتی امیرمبارزالدین محمد، حاکم بعدی فارس را نیز در شعرش هجو کرد. وی دختری به نام سلطان‌دخت داشت که احتمال می‌رود ثمره‌ی زندگی مشترکش با خواجه امین جهرمی بوده است.
منابع:
تاریخ عصر حافظ، مقدمۀ منتخب لطایف عبید زاکانی، شهرستان جهرم، بزرگان جهرم و…
