ببخشید فامیل شریفتان؟!/ روایتی از انتخاب برخی فامیل‌ها در جهرم در گذشته
به گزارش اخبار جهرم، ۹۷ سال از زمان اجبار به كارگیری نام خانوادگی در سال ۱۳۰۴ برای اتباع ایرانی به دستور رضاشاه می‌گذرد و از آن زمان تاكنون، اسناد هویتی ایرانیان، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است. در جهرم نیز این طرح در زمان پهلوی اول رخ داد. در این دوران، افرادی به عنوان مامور ثبت به مناطق مختلف فرستاده می‌شدند تا نام خانوادگی برای هر طایفه مرجع قانونی داشته باشد.
نخستین ماموران ثبت احوال به در منازل می‌آمدند و حسب پیشنهاد فرد یا مأمور برای وی نام خانوادگی انتخاب می‌کردند. اکنون چهار نسل است که جهرمی‌ها دارای نام خانوادگی‌اند. بسیاری از آنها پسوند جهرمی را در انتهای نام بزرگشان دارند و عبث نیست که در سراسر کشور در این هنگام بیشتر با نام خانوادگی «جهرمی» شناخته میشوند تا با نام خانوادگی اصلی. پاره‌ای از خاندان‌های قدیمی جهرمی نیز شجره‌نامه‌دارند و اغلب روایاتی را از چگونگی انتخاب نام فامیلشان دارند.
گزینش نام خانوادگی در جهرم نیز، معمولاً از چند روش پیروی می‌كرد كه یكی از آنها پیشه‌ی نیاكان در یك قوم بود؛ مثل مسگرزادگان، زارعیان، مزدور، گلکار، کارگر، صدارت‌پیشه.
اسم‌های ذات و معنی نیز در فامیل‌های جهرمی دیده میشوند، نظیر؛ حقیقت یا ثابت.
محل اسكان قوم یا خاندان(پدر، پدربزرگ، جد)، از دیگر شیوه‌های متداول انتخاب نام خانوادگی بود؛ مثل؛ صحرائیان، صحرایی و مصلی‌نژاد که بیانگر اقامت اجداد در محله‌ی صحرا، مصلی هستند. نام محله‌ی اصلی اجدادی هم گاهی در فامیل‌های جهرمی به صورت پسوند می‌آمد مثل: رحمانیان کوشککی یا قناعتیان جبذری یا مزدور دشتابی.
گاهی هم یك نام خانوادگی به شغل یا حرفه‌ی افراد خاندان(همچون زرشناس، آموزگار، سازنده، صرافپور، شبانی، نخل‌پیما، زارع، نساجی، زراعت‌پیشه) یا یك ویژگی بدنی، فیزیكی(توانا، نیرومند، قدرت) یا ویژگی اخلاقی(قناعت‌پیشه، سازگار، منصف، نیک‌سرشت، فروتن، حق‌خواه و…) بازمی‌گشت.
پاره‌ای اوقات هم انتخاب نام خانوادگی بر اساس استخاره به قرآن بود، مثل: اشراق.
براساس نام کوچک فرد بزرگ خاندان(جد یا پدر) نیز گاهی نام خانوادگی انتخاب می‌شد؛ مثل جعفرزادگان، علی‌نژاد، محمودیان، محمدابراهیمی، یوسف‌زاده یا نبی‌زاده.
نام برخی فامیل‌های جهرمی هم در واقع نام کوچک است؛ که احتمالاً به دلیل نام قهرمانان ملی یا فرد شاخص خاندان انتخاب شده‌اند، مثل: کامران، شا‌ه‌علی، کاوه، کمال.
نام‌های خانوادگی سادات جهرم نیز به پیروی از سراسر کشور اغلب؛ محمدی، سیادت، حسینی، موسوی، رضوی، میرزایی، علوی و گاهی با پسوندهایی نظیر: زادگان، زاده، پور و فرد بود.
معدودی از فامیل‌های جهرمی هم از نام‌های کهن برگرفته شده‌اند؛ مانند شهرزاد که هم نام کوچک یکی از شخصیت‌های هزارویک‌شب است هم به معنای کسی که در شهر، زاده یا زندگی می‌کند و البته وجود بزرگی با این نام نیز از این خاندان محتمل است.
بسیاری از نام‌های خانوادگی جهرمی نیز «ی»نسبت در انتهای خود دارند که احتمالاً بیانگر خلق و خو، عادت و شخصیت افراد آن خاندان بوده مثل؛ اطهری، وثوقی، رحمتی، سامانی و… .
گاهی هم انگار مأموران ثبت احوال گذشته‌ی جهرم یادشان می‌رفت تذکر بدهند که همه‌ی افراد یک خاندان باید یک نام خانوادگی مشترک داشته باشند و ناگهان پنج برادر از یک خانواده، چهار فامیل مختلف می‌یافتند! نظیر برادران کلوانی، تسلیم، تسلیمی‌پور، روشن‌نیا و آزادفرد.
بیش از پنجاه‌درصد از نام‌های خانوادگی جهرم پسوندهایی نظیر؛ پور، زاده، زادگان، فرد، نژاد، نیا، نیان، حقیقی و جهرمی دارند و معدودی هم هر دوپسوند را؛ مثلاً فرد و نژاد؛ مثل کاظمیان‌نژادفرد یا حقیقی و جهرمی مثل: ضرغامیان حقیقی جهرمی.
با این احوال این روزها تغییر نام خانوادگی در جهرم زیاد دیده می‌شود!
#روزی_روزگاری_جهرم
