به مناسبت ثبت ملی: نگاهی به حمام پیمان

به مناسبت ثبت ملی: نگاهی به حمام پیمان

 

به گزارش اخبار جهرم، حمام پیمان واقع در استان فارس، شهرستان جهرم، شهر جهرم، خیابان پانزده خرداد، كوچه ١٠ در مختصات جغرافیایی ۷۴۹۰۸۸ طول شرقی و ۳۱۵۵۲۷ عرض شمالی در ارتفاع ۱۰۵۱ متر از سطح دریا قرار گرفته است.

 

این حمام متعلق به دوره قاجاریه و در جهت شمالی جنوبی به مساحت ۲۵۰ مترمربع ساخته شده است. ورودی حمام در ضلع شمالی با دربی فلزی به هشتی کوچکی پایینتر از سطح زمین راه می یابد. این هشتی با راهرویی در سمت چپ به فضای سربینه می رسد. در این راهرو اتاقکی با طاق تیزه دار جهت سلمانی ایجاد شده بوده است.

 

سربینه حمام پیمان دارای چهار شاه نشین سکو دار با کفش کن و طاق تیزه دار است. بین هر حجره در گوشه‌ها راهرو یا اتاقکی تعبیه شده است که در گوشه شمال غربی چایخانه حمام دربالای سکو قرار داشته است. سقف این ورودی‌ها تیزه دار است.

 

در گوشه جنوب شرقی سربینه میان درب حمام با سقف عرقچین و طاق نماهایی در چهار طرف ساخته شده است. این راهرو با عرقچین مرکزی و چهار طاق نما دارای یک حوضچه کوچک در گوشه و فضای نظافت و سرویسهای بهداشتی در انتها است. سقف این راهرو در چهار طرف دارای طاق نما و عرقچینی در مرکز است. فضای نظافت و سرویسهای بهداشتی به شکل اتاقکی بلند دو قسمتی با طاق و تویزه کار شده است. دستشویی های برچیده شده و داغی آنها بر دیواره‌ها قابل مشاهده است.

 

گرمخانه حمام پیمان بزرگترین فضای حمام دارای سه طاق نما در اضلاع شمالی و شرقی و غربی است که شاه نشینی گرمخانه به واسطه دو ستون با جرز قطور در ضلع جنوبی آن ایجاد شده است. پایه‌های گنبد بر روی این ستون‌ها استوار است و در پشت فضای اختصاصی گرمخانه است. سقف این شاه نشین دارای دو عرقچین است .سقف اصلی سربینه گنبدی است و در دوره ای تعمیر شده است. تون و آتشخانه حمام نیز در جنوب و در قسمت بیرونی حمام بوده است.

 

حمام پیمان به طور کامل با ملات سنگ و گچ در سطوح بالا و سنگ و ساروج در قسمت‌هایی پایین ساخته شده است.دیواره ضلع شرقی تقریبا آسیب دیده است.

 

حمام پیمان فقط محل استحمام نبوده، بلکه یکی از ارکان مهم شهری است که در زمان انقلاب نیز محلی برای تجمع انقلابیون و همچنین پناهگاه آنها شده بود. در حمام پیمان، مراسم جشن حنابندان برای عروس و داماد برگزار می شد. برای مراسم حنابندان، معمولا حمام را اختصاصی می کردند. جشن حنابندان با رقص و آواز و شعرخوانی همراه بود. داماد حمام می رفت و طی مراسمی دلاک او را شست و شو می داد و در پایان در رختکن، همراه با مراسمی، لباس دامادی بر او می پوشیدند و بعد از مراسم، شعر و ترانه و رقص انجام می شد.

 

در گذشته، کتیبه ای در بالای سردر ورودی بنا قرار داشته است. هم اکنون آقای ثمین کتیبه را در منزل خویش نگهداری می‌کند.

 

متن کتیبه به شرح زیر است:

 

این دلگشا سرای که حمام نام شد

خوش باشد و خوش آمد هرنکس مقام شد

هفتاد رفته بود از الف تا دویست

که از اول این بنا یشد ولی دوام شد

خلق از برون شد پس نمودند احتراز

چندان که کس در آن نتوان در قسام شد

سیصد و عشرین بعد الف

لطف خدای شامل هر خاص و عام شد

تایید کرد کار و سعادت جاودان

تفویض گشت آنکه در اینره مقام شد

آقا محمد آن گوهر نیک عاقبت

بنهاد پی خیری و بومی مستدام شد

حاجی محمد آنکه کریم الصفات آمد

باب و بیت زانکه یکی از اکرام شد

تعبیر کرد هندسه و طرح او کشید

از هر جهت که حسن بر او ختام شد

آباد شد محله از این سبب

که فرض الانام شد

تاریخ ابجدش به بنای اول زدیم

چون سلسبیل چشمه دارالسلام شد

 

بر طبق متن کتیبه، در سال ۱۲۷۰ هجری قمری تصمیم ساختن حمام گرفته شد، اما در سال ۱۳۱۰ هجری قمری با همکاری نیروهای غیر بومی ساخته شده است.