جهرمیه؛ دستبافی زینت‌بخش کاخ‌های جهان
به گزارش اخبار جهرم، جهرم در گذشته شهری مأنوس با صنایع دستی و بافندگی بوده است، نمدبافی، بافت عبا و شب‌کلاه، حصیربافی با برگ نخل یا پیش‌بافی، ملکین‌دوزی یا گیوه‌بافی، بافت رویۀ ملکین و روواربافی، جاجیم‌بافی، سبدبافی، لوده‌بافی، قالی‌بافی، گبه و گلیم از صنایعی است که از جهرم در سینۀ تاریخ مانده است. در کنار همۀ صنایع دستی شهرستان جهرم، به بافتنی‌های خاص این شهر می‌توان اشاره کرد که منسوب به شهر جهرم، به «جهرمیه» معروف هستند. با توجه به اینکه از دستبافت جهرمیه از قرن دوم در متون یاد شده، به نظر می‌رسد قدمت آن به پیش از اسلام برگردد. زیرا دو قرن با توجه به محدودیت‌های دوران قدیم برای شهرت یک محصول، آن هم با دشواری رفت‌وآمد و حمل و نقل و… در دنیای کهن، زمان کمی است.
به استناد متون کهن، در جهرم دست‌بافته‌های نفیسی اعم از لباس، پرده و فرش می‌بافتند که چون در جهرم بافته می‌شد «جهرمیه» خوانده می‌شد. جهرمیه در داخل و خارج کشور ایران از شمال طبرستان تا جنوب سیستان و از مصر تا بغداد و کربلا صادر می‌شد و زینت‌بخش دربارهای شاهان ایران، کاخ‌های خلفای عباسی و عتبات عالیات بود. این بافته‌ها به اندازه‌ای باشکوه و زیبا بودند که زمانی که سفیر خلفای فاطمی در زمان مستعصم عباسی به بغداد آمد، ۱۵هزار خروار از آن برای زینت شهر بغداد استفاده شد.
قرارداشتن جهرم در مسیر جادۀ شاهی در تسهیل و حمل و نقل جهرمیه به خارج از ایران نقش داشت.
متأسفانه امروزه از نوع و طرز بافت آن اطلاعی دقیق نداریم، بسیاری از متون کهن ادبی، تاریخی و جغرافیایی عربی، از آن به نام‌هایی چون: جَهْرَمی و جَهْرَمیّه نام برده‌اند و گاهی هم به جانمازهای جهرمی اشاره کرده‌اند. زیراندازهای جهرمی گاهی بسیار ستبر و ضخیم و گاهی بسیار خنک و سبک توصیف شده‌اند و نشان می‌دهد فرش جهرمیه انواع مختلفی داشته است.
جنس جهرمیه گاهی از پنبه، کتان، شعر(مو یا پشم حیوان) و گاهی نمد و حصیر توصیف شده است. همچنین به حاشیۀ لباس بسیار ظریف منقوش و رنگین، شب‌کلاه و سراپرده‌های شاهی(معمولاً سرخ‌رنگ) که بافت جهرم بود هم جهرمیه می‌گفتند.
حدس‌هایی از بافت جهرمیه از ابریشم در گذشته نیز مطرح است، زیرا تعدد کاشت درختانی چون: توت و کنار در جهرم، پیشنیۀ نوغان‌داری در این شهر، سخن گفتن از پارچههای ابریشمی در ترانه‌های محلی و البته گذر شاخه‌ای از جادۀ ابریشم به نام جادۀ ادویه از مجاورت جهرم، بافته‌های ابریشمی را در جهرم محتمل می‌سازد.
هنر فرش‌بافی سنتی و با نقش‌های ذهنی در جهرم امروزه هرچند اندک، اما رواج دارد؛ مثلاً بافت قالی‌های باصری، عرب و بافت قالی و گلیم و گبه در روستای چدرویه و در بخش سیمکان هنوز رایج است و انواع مرغوب و مشهوری دارد.
برگرفته از مقالۀ « بازشناسی جَهْرَمی و جَهْرَمیّه و انواع آن در متون فارسی و عربی» نوشتۀ دکتر بهرام شعبانی و دکتر فاطمه تسلیم جهرمی، مجلۀ آیینۀ میراث، ش ۷۳، صص۱۹۱-۲۱۸.
