محله‌ی نِوشتون جهرم؛ محله‌ی خوشنویسان
به گزارش اخبار جهرم، محله‌ی نوشتان یکی از محلات قدیم جهرم بود که به اشکال مختلف چون: نوشتان، نوشتون و نبشتان یاد شده است. به روایت فارسنامۀ حسینی فسایی محمدحسن خان ذوالقدر در سال ۱۲۵۶ق برابر با سال ۱۲۱۹ خورشیدی مقارن با سلطنت محمدشاه قاجار، اطراف محلات جهرم حصار کشید و تعدادی محلات داخل حصار و تعدادی هم خارج از حصار تقسیم شدند؛ محلات علی پهلوان، کوشکک و مصلی که محله نوشتان نامیده می‌شدند، بیرون حصار قرار گرفتند که در زبان عامیانه به این محلات نِوشتون می‌گفتند.
نویسندۀ کتاب جهرم، محلۀ قدیم ده‌نو را نیز جزء نوشتان حساب کرده است. برخی هم گفته‌اند نوشتون یا نوشتان به کل محلات شرقی جهرم گفته می‌شود و منظور از آن، جایگاه نویسندگان بوده است. به نظر می‌رسد وجه نامگذاری این محله، به دلیل خوشنویسان و کاتبان ساکن در این محل بوده، چرا که در کتابخانه‌های نسخه‌های خطی از کاتبان جهرمی با این لقب یاد شده است؛ مثلاً چند قرآن به کتابت محمد کاتب نوشتونی یا نوشتانی با خط نسخ متعلق به سال‌های ۱۳۳۶ق(۱۲۹۶خ) وجود دارد که از نظر نویسندۀ کتاب بزرگان جهرم، همتراز قرآن کتابت احمد نیریزی دیگر خوش‌نویس برجستۀ فارسی است.
با توجه به اینکه نزدیک به ۲۰۰ خوش‌نویس در ادوار مختلف از جهرم برخاسته و آثار خطی برخی از ایشان نیز بجاست، این وجه تسمیه دور از ذهن نیست.
نام این محله اما در نسخه‌های مختلف متون کهن مثل مکاتیب عبدالله قطب محیی، عارف جهرمی قرن نهم، به دلیل تعدد نسخه‌ها و کاتبان و خطاهایی چون تصحیف و… به صورت‌هایی چون نوشجان، نوسنجان، نوشتجان، نوشتان، یاده شده است. در مکاتیب قطب گفته شده نوشتان، روستایی با فاصلة حداکثر نیم فرسخ بیرون از شهر جهرم است که دارای مسجد و نماز جمعه است. بنا به نوشته‌های قطب، مردم آن روز نوشتان با ساکنان اخوان‌آباد(قطب‌آباد) اختلافاتی داشته‌اند.
اگرچه نام نوشتان و نوشتون امروزه از محلات جهرم رخت بسته اما قبلۀ دعا و رسم اقامۀ نماز جمعه در این محله با وجود گذشت سال‌ها هنوز برقرار مانده است. نام این محله بیش از هر چیز امروزه نشانگر اهل هنر و فضل بودن اهالی جهرم در کنار هنرهایی چون نوازندگی، حصیربافی، قالی‌بافی، سفالگری و مسگری از گذشته است. به دیگر عبارت در زمان‌های که بسیاری در ایران بیسواد بودند، تعداد کثیری از اهالی جهرم باسواد و صاحب هنر خوش‌نویسی بوده‌اند و محلی ویژۀ خود داشتند و سفارش کتابت می‌گرفتند؛ چنانکه قرآن به خط محمد کاتب نوشتونی به سفارش حاج ابوالحسن تاجر جهرمی، کارپرداز دولت علیّۀ ایران در بندر حدیده کتابت می‌شود.
بنابراین عجیب نیست که مهندس میرزای قاجاری در سال ۱۳۰۸ ق(۱۲۶۹خ) هنگام عبور از جهرم و تهیۀ گزارش برای ناصرالدین شاه، جهرم را صاحب فاضلان بسیار معرفی می‌کند.
منابع: فارسنامه، شهرستان جهرم، تاریخ اجتماعی جهرم، جهرم جلد اول، بزرگان جهرم، اثرآفرینان جهرم.
#روزی_روزگاری_جهرم
