آیین‌های فراموش شده‌ی چهارشنبه سوری

آیین‌های فراموش شده‌ی چهارشنبه سوری:

به گزارش اخبار جهرم، آيين چهارشنبه‌سوری تنها به آتش افروزی بسنده نمی‌شود، خانه تکانی پیش از چهارشنبه‌سوری، خریدن آیینه و کوزه نو، خرید اسپند دانه، چراغانی، فراهم كردن و خوردن آجیل هفت مغز، کوزه شکستن، فال‌گوش ایستادن، فال‌کوزه، ریختن آب به گوشه و کنار خانه، به بيابان رفتن در روز چهارشنبه‌ سوری، تخم مرغ شکستن، شال‌اندازی، كفچه (قاشق زنی)، گره گشایی از بخت دختران با بستن كوپله (قفل) به گردن، نشستن روی چرخ کوزه‌گری، شکستن گردو، گفتن آرزوها به آب روان، فریاد زدن خواسته‌ها در چاه كهن، ياری خواستن از چهارشنبه خاتون، رنگ کردن خانه با گِل هایی به رنگ آبی و زرد، پختن آش ویژه چهارشنبه‌سوری و…

🔹مراسم كوزه شكنى:

مردم پس از آتش افروزی اندکی زغال به نشانه سياه بختی، كمی نمک به نشانه شور چشمی و يک سكه ده‌شاهی به نشانه تنگدستی در كوزه‌ای سفالين می‌اندازند و هر يک از افراد خانواده يکبار كوزه را دور سر خود می‌چرخاند و آخرين نفر، كوزه را بر سر بام خانه می‌برد و آنرا به كوچه پرتاب می‌كند و می‌گويد:«درد و بلای خانه را ريختم به توی كوچه» و باور دارند كه با دور افكندن كوزه، تيره بختی، شوربختی و تهیدستی را از خانه و خانواده دور می‌کنند زیرا می‌گويند که فروهرها از کوزه نو دیدن خواهند کرد و آب پاشيده شده، نشان روشنايی در خانه است.
در زمان ساسانیان به‌جای آب، سکه‌هایی را درون کوزه می‌انداختند و آن‌را از پشت‌بام به زمین پرتاب می‌کردند برای اينكه روزی و فزونی برای آنان فرستاده شود.

🔸فال‌گوش نشينی:

غروب زنان و دخترانی که شور پیوند زناشویی دارند یا آرزوی و دیدار و مسافرت مانند دختران دم بخت يا زنان در آرزوی فرزند شب چهارشنبه آرزو می‌کنند و از خانه بیرون می‌روند و در سرگذر یا سر چهارراه كه نماد گذار از دشواری‌ها بود می‌ايستادند. گوش به سخن رهگذران می‌سپارند و به نیک و بد گفتن و تلخ و شیرین سخن گفتن رهگذران تفال می‌زنند اگر سخنان دلنشین و شاد از رهگذران بشنوند رسیدن به مراد و آرزو را در سال نو شدنی خواهند یافت. آنها از فروهر‌ها می‌خواستند كه گره كارشان را با كليدی كه زير پا داشتند، بگشايند.

🔹قاشق‌زنی:

آيين كفچه زنی كم و بيش در همه‌ی سرزمین‌های ایران بزرگ برگزار می‌شود. بدین‌گونه است که مردم و گاهی کودکان كاسه‌ای مسين و كفچه را به‌هم کوبیده و در پشت در پنهان می‌شوند و صاحبخانه تخم مرغ یا پيشكشی درون کاسه می‌گذارد. كفچه زنان چه مرد چه زن بيشتر خود را با چادر می‌پوشانند. كفچه‌زنی نماد پذيرايی از فروهر‌ها است زيرا كه كفچه و كاسه مسين نشانه‌ خوراک و خوردن بود. ايرانيان باستان برای فروهر‌ها بر بام خانه خوراك‌های گوناگون می‌گذاشتند تا از اين ميهمانان تازه رسيده‌ آسمانی پذيرايی كنند و چون فروهر‌ها پنهان هستند و نمی‌توان آنها را ديد، كسانی هم كه برای كفچه زنی می‌رفتند، كوشش می‌كردند روی بپوشانند و ناشناس بمانند و چون خوراک و آجيل را ويژه فروهر می‌دانستند و دريافتشان را همايون می‌پنداشتند.

🔸شال انداختن:

پس از خاموشی آتش و کوزه شکستن و فالگوشی و قاشق زنی جوانان، نوبت به شال‌اندازی می‌رسد. جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یکدیگر گره زده، از آن طنابی رنگین به بلندی سه متر می‌ساختند. آن‌گاه از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار، آن‌را از روزنه دودکش وارد منزل می‌کنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست می‌گرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند. صاحبخانه که منتظر آویختن چنین شال‌هایی هستند، با دیدن طناب رنگین، آنچه پیش‌تر آماده کرده، در گوشه‌ی شال می‌ریزد و گره‌ای بر آن زده، با یک تکان آرام، صاحب شال را آگاه می‌سازد که پیشکش سوری آماده است. آن‌گاه شال انداز، شال را بالا می‌کشد.

🔹آش چهارشنبه‌سوری:

خانواده‌هایی که بیمار یا نیاز و خواهشی داشتند برای بر آمدن نیازها و بهبود یافتن بیمارشان برآورد نیاز می‌گردند و در شب چهارشنبه آخر سال «آش ابودردا» یا «آش بیمار»می‌پختند و آن را اندکی بیمار می‌خوراندند و مانده آنرا هم در میان تنگدستان پخش می‌کردند.

🔸آجيل چهارشنبه‌سوری و پخش آن:

زنانی که نذر و نیازی می‌کردند در شب چهارشنبه آخر سال آجیلی از هفت مغز و ميوه خشک به نماد هفت امشاسپندان درست شده و آنرا در سفره چهارشنبه‌سوری می‌گذارند تا همه‌ی خانواده برای شگون و تندرستی از آن بخورند.

#چهارشنبه_سوری