نمدمالی و نمدبافی در جهرم
به گزارش اخبار جهرم، نمد، پارچه‌ای کلفت است که از پشم یا کرکِ مالیده درست می‌کنند و با آن فرش و کلاه و جامه می‌سازند. نمد و نمدمالی از کهن‌ترین صنایع دستیِ مردمان فلات ایران بوده است. کشف برخی محصولات نمدی همچون زیرانداز و پوشش حیوانات در گوردخمه‌های فلات ایران، عمر این هنر-صنعت را به حدود هزارۀ اول قبل از میلاد می‌رساند و پوشش و کلاه مُلتزمان پارسی و میهمانان مادی در نقش برجسته‌های تخت‌جمشید، از قدیمی‌ترین مستندات تصویری این هنر است.
نمدمالی سنتی، کاری سخت و نیازمند زور بازوست. برای تهیۀ نمد (نمدمالی) عمل بافتن انجام نمی‌شود، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و گرما، موجب در هم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. دو خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای‌شدنِ پشم امکان تولید نمد را فراهم می‌کنند. پشمی که برای تولید نمد به کار می‌رود پشم بهارۀ گوسفند با الیاف بلند است. از صابون و زرده تخم‌مرغ نیز می‌توان برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده کرد. مقدار پشمی که برای هر متر مربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است، اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاه‌تر است(حدود یک روز) قیمت آن پایین است. برای تولید نمد ابتدا نقش موردنظر را با پشم‌های رنگی روی یکپارچۀ کرباس طراحی می‌کنند. سپس پشم حلاجی شده را روی تمام سطح پارچه قرار می‌دهند و پارچۀ کرباس را می‌پیچند. با ریختن آب جوش بر آن و مالیدن و فشردن مداوم الیاف، نمد تولید می‌شود.
نمدمالی از هنرهای سنتی مردم جهرم نیز بوده و نمدبافان با نمد، زیرانداز، کلاه، عبا و کُردک می‌ساخته‌اند.
مقدسی در قرن چهارم در احسن التقاسیم از نمدهای محکم به عنوان یکی از محصولات جهرم یاد کرده است. در قرن هفتم تاریخ طبرستان در کنار بافته‌ها و منسوجات عالی، از «انماط ستبر جهرمی» نیز یاد کرده که بیانگر کیفیت و ضخامت این نوع فرش‌های دست‌بافت بوده است. روایت ابن‌اسفندیار ضمن تأیید سخن مقدسی، همچنین بیانگر این نکته است که انماط جهرمی را نخست به طبرستان و از آنجا به سایر مناطق می‌برده‌اند.
شواهد بیش‌تر دربارۀ نمد جهرم در سفرنامه‌های سیّاحان اروپایی که در دورۀ صفویه به جهرم گذر داشته‌اند، ثبت شده‌اند. شاردن سیاح فرانسوی در جهرم کارگاه‌هایی که در آن شب‌کلاه و نمد می‌ساخته‌اند، دیده است. کارری نیز در از گدایان جهرم که کلاه‌های نمدی سفید بر سر داشته‌اند یاد کرده است. شوارتز نیز از کارگاه‌های بافت نمد باکیفیت جهرم سخن گفته است. تا دوران متأخّر نیز فرش خانه‌ها اغلب از نمد بوده و «نمدمال‌ها» گروهی از صاحبان مشاغل شهر جهرم را تشکیل می‌داده‌اند. همچنین کارگاه‌های نمدمالی در برخی محلّات جهرم وجود داشت و حتی تا روزگار اخیر کوچه‌هایی به نام نمدمال‌ها در محلّۀ کوشکک و کوی علی‌پهلوان معروف بود ولی امروز متروک شده است.
پاول شوارتز، محقق تمدن‌های شرقی، نیز از کارگاه‌های نمدسازی در جهرم یاد کرده است.
واژۀ «اَنماط» در متون کهن، جمع مکسّر «نَمَط» است که در فرهنگ‌ها نوعی گستردنی رنگین و نگارین معنا شده و اصل پهلوی آن را «نَمَت» دانسته و معتقدند: «نمد به شکل وام‌واژه به زبان سانسکریت و دیگر زبان‌های همسایه رفته، در عربی هم به گونۀ نَمَط و لَبَد و… درآمده». روایتی از نادرشاه افشار در دست است که گفته: «وای بر روزی که ایرانیان فرش‌هایشان از نمد نباشد و ظرف‌هایشان از مس نباشد»!
برگرفته از مقالۀ « جَهْرَمی و جَهْرَمِیّه و بازتاب آن در متون فارسی و عربی»
