کتاب نوادرالوقایع تصحیح محمدکریم اشراق چاپ شد
نوادرالوقایع نوشته احمد دانش، نویسنده تاجیک در نقد سبک زندگی و علل عقب‌ماندگی جامعۀ تاجیک به تصحیح محمدکریم اشراق و تورج اتابکی در انتشارات مؤسسه مطالعات زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیا و آفریقا در دانشگاه مطالعات خارجی توکیو منتشر شد.
محمدکریم اشراق، مصحح این کتاب در گفت‌وگو با اخبار جهرم:
احمد دانش نویسنده مشهور تاجیک در ۱۸۲۷ میلادی برابر با ۱۲۴۲قمری در بخارا زاده شد. در مدرسه پزشکی، ریاضیات، اخترشناسی تاریخ، فلسفۀ طبی و ادبیات فارسی را آموخت و در دربار حکمرانان معاصرش، به‌عنوان خطاط و نقاش کار کرد و به عنوان دانشمند، شهرت یافت و مدتی در دربار امرایی چون «نصرالله مغنیتی» حضور یافت. وی سه مرتبه به روسیه سفر کرد و تجربیات این سفرها را در آثارش به‌‌ویژه در مهمترین اثرش «نوادرالوقایع» نوشت. دانش در مدت ۱۵ سال (۱۸۷۵–۱۸۹۰) «نوادر الوقایع» را به آخر رسانید و عقب‌ماندگی فرهنگ و سیمای منفور طبقه‌های حکمران را نقد کرد.
نویسنده در نوادرالوقایع خود را به نام‌هایی چون: احمد بن الناصر الصدیقی البخاری، او احمد مخدوم اوراق ملقّب به احمد کلّه بخاری و میرزا کاتب مشهور به دانش بخارایی و نیز مهندس معرفی کرده است.
تصویر دو نسخۀ نوادرالوقایع متعلق به نسخۀ دستنویس لنینگراد(سن‌پطرزبورگ) و انستیتو آثار خطی تاشکند توسط دکتر اتابکی در سال 1392 به من در لاهه رسید و تصحیح این کتاب بر مبنای این دونسخه از آذر ماه 1401 آغاز شد، اما به دلیل کیفیت تایپ نامطلوب متن ویراستاری‌شده، بازبینی متن نسخه‌ها، مطابقۀ متن و… این کار به تعویق افتاد.
نوادرالوقایع شامل 22 رساله است که در زمان‌های گوناگون نوشته شده و گسترۀ وسیعی از دانش پیشینیان و معاصران وی را از تجربه‌های سیاسی و دیپلماسی تا دانش‌های ادبی، نجومی و خوشنویسی را در بر دارد، بیان کرد: این کتاب نویسنده مسائلی چون حقوق پدر و مادر، مسائل خانوادگی، ازدواج، انتخاب شغل، سبک زندگی اسلامی، فلسفه، تصوّف، نظام حکومت‌داری و لشکرداری را مطرح کرده است که بر فرهنگ مردم تاجیک تأثیر بسیاری داشته است.
نویسندۀ نوادرالوقایع بی‌تردید به کتاب بدایع‌الوقایع نوشتۀ واصفی هروی نویسنده قرن دهم، کاتب، شاعر دربار فریدون حسن میرزا نظر داشته است. همچنین در شیوۀ نگارش به گلستان و بوستان سعدی توجه داشته و از اشعار بیدل دهلوی جامی؛ مولانا، حافظ، فردوسی و خیام در اثر خود بهره برده است.
زبان این کتاب در اغلب جاها، ساده و برای عموم قابل‌فهم و از تکلّف و تصنّع به دور است و آرایه‌هایی چون سجع، جناس، استشهاد به قرآن و حدیث در آن فراوان به کار رفته است. از نظر فکری نیز مؤلف با تکیه بر عناصر مذهبی و دیدگاه‍‌های عرفا و متصوّفه، اعتقادات خود دربارۀ روش زندگی اسلامی و تعامل با دیگران بیان کرده و علاوه برآن مطالبی را نیز در باب زندگی آرمانی ارائه داده است.
از دیگر آثار احمد دانش به کتاب‌ها و رسالاتی چون: ترجمه‌الاحوال، معیار التدین، ناموس‌الاعظم، رسالۀ تاریخی، سیاحت از بخارا تا پیترزبورگ، رسالۀ مختصری از تاریخ خاندان منغیتیه، تألیف مناظر الکواکب در نجوم، خوشنویسی مثنوی شاه و گدای هلالی جغتایی، می‌توان اشاره کرد.
محمدکریم اشراق، جهرم‌شناس، پژوهشگر متون، دیپلمات و حقوقدان جهرمی و ساکن لاهه هلند و صاحب آثاری چون: بزرگان جهرم(۱۳۵۱)، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام(۱۳۶۰) رسالۀ تاریخچۀ خاندان اشراق به نام شاخه‌های گل (۱۳۶۹)، ترجمۀ کتاب آذربایجان در تاریخ معاصر ایران(۱۳۷۶) است. وی مقالات مختلفی نیز در این سال‌ها در نشریات مختلف منتشر کرده است که از جملۀ آن‌ها به: «یاد باد آن روزگاران، یاد باد؛ خاطراتی درباره برخی از علمای گذشته روحانی جهرم» و در کتاب هادی‌نامه(۱۳۹۹)، «نامه‌ها و اظهار نظرها»(دربارۀ سرایی و شاعران جهرم)(۱۳۵۷)و«مولانا شمس‌الدین خفری»(۱۳۵۲)، «خاندان میرزا نصیر جهرمی» در یادنامۀ سرورشید(۱۴۰۱) می‌توان اشاره کرد.
سال گذشته، کتاب «اشراق‌نامه» به پاس ارج‌گزاری تلاش‌های فرهنگی درخور ستایش محمدکریم اشراق، به خواستاری اکبر ایرانی و سید کمال میرخلف، از سوی نشر میراثبان و با همکاری مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
